Επιστήμη...

Το αντικείμενο το οποίο με απασχολεί σε αυτό το post είναι επιστήμη και ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβάνεται κανείς. Επειδή είναι ίσως δύσκολο να γίνει αντιληπτό, θα ξεκινήσω με έναν παραλληλισμό, ώστε να μπούν όλοι αμέσως στο νόημα. Υπάρχει λοιπόν η Θρησκεία, υπάρχει και η παραθρησκεία, όπως άλλωστε υπάρχει και η ψευτόθρησκεία. Όλοι γνωρίζουν τι είναι η Θρησκεία. Πολλοί γνωρίζουν τι είναι η παραθρησκεία, ενώ ελάχιστοι κατανοούν και την ψευτοθρησκεία. Ορισμένοι είναι σε θέση να έχει σαφή αντίληψη και των τριών. Μπορούν αμέσως να εντοπίζουν διαφορές και συμπεριφορές ατόμων και των τριών αυτών κατηγοριών. Γνωρίζουν τα πράγματα από μέσα, και είναι σε θέση να εκφέρουν κάποια γνώμη με ένα βάρος, χωρίς αυτό βέβαια αυτό να σημαίνει πως η άποψη τους είναι και απόλυτη. Όλοι όμως (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι) θα συμφωνούσαν μαζί τους πως η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι Θρησκεία, ο Σωτήρ είναι παραθρησκευτική οργάνωση, και πως οι Σαϊντολογία είναι ψευτοθρησκεία. Οι διαφορές είναι προφανείς: Η Ορθόδοξη εκκλησία διαθέτει ένα σαφές δόγμα, καθώς και όλα τα υπόλοιπα αυτά στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια θρησκεία. Ο Σωτήρ από την άλλη, κινείται στα όρια της επίσης θρησκείας, σε μια γκρίζα ζώνη που επιτρέπει κινήσεις και τακτικές όχι πάντα θεμιτές από το σώμα της εκκλησίας, όχι πάντα έννομες, και σίγουρα όχι πάντα εντός των πλαισίων της θρησκείας την οποία ομολογεί. Η σαιεντολιγία από την άλλη, είναι πασιφανές πως είναι ένας κερδοσκοπικός ουσιαστικά οργανισμός, ο οποίος χρησιμοποιεί το πρόσχημα της θρησκείας για να ασκεί έλεγχο και να απομυζά τα μέλη του. Σίγουρα υπάρχουν άτοαμ ικανότερα από εμένα στην παράθεση ανάλογων περιπτώσεων παραθρησκειών και ψευτοθρησκειών, και καλό θα ήταν κάποια στιγμή να ανοίξει αυτή την κουβέντα, μιας και είναι αρκετά ενδιαφέρουσα.

Τα ίδια πράγματα ισχύουν δυστυχώς και για την επιστήμη. Υπάρχει λοιπόν η επιστήμη, υπάρχει η παρά – επιστήμη, και υπάρχει και η ψευτοεπιστήμη. Η επιστήμη είναι αυτή που είναι επειδή θέτει στα μέλη της, στους επιστήμονες, ορισμένους βασικούς κανόνες βάσει των οποίων οφείλουν να παράγουν επιστημονικό έργο. Μόνο τηρώντας αυτούς τους κανόνες μπορεί η επιστημονική κοινότητα να αποδεχτεί το έργο τους και να το ονομάσει επιστημονικό. Οι κανόνες αυτοί ακολουθούν μια λογική αλληλουχία, η οποία επικυρώνει την εγκυρότητα κάθε επιστημονικής μελέτης. Η αλληλουχία αυτή είναι η εξής:

ΕΠΑΓΩΓΗ: Διαμορφώνουμε μια υπόθεση δια της συναγωγής γενικών συμπερασμάτων τα οποία βασίζουμε σε ΥΠΑΡΧΟΝΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Διατυπώνουμε συγκεκριμένες προβλέψεις οι οποίες βασίζονται στην υπόθεση.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Συλλέγουμε επιπλέον στοιχεία υπό την καθοδήγηση της υπόθεσης, η οποία μας δίνει το στίγμα για το τι θα πρέπει να αναζητήσουμε. ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΟΙ στην συγκέντρωση των στοιχείων, δηλαδή δεν αγνοούμε αυτά που δεν συμφωνούν με την θεωρία.

ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ: Ελέγχουμε τις προβλέψεις μας με επιπλέον παρατηρήσεις για να επιβεβαιώσουμε ή να απορίψουμε την αρχική μας υπόθεση.

Καμία επιστήμη βέβαια δεν είναι τόσο άκαμπτη, αλλά σε γενικές γραμμές αυτοί οι όροι τηρούνται. Θα πρέπει επίσης να κατανοήσουμε την διαφορά υπόθεσης – θεωρίας – δεδομένου:

Υπόθεση είναι μια ελέγξιμη πρόταση που εξηγεί ένα σύνολο παρατηρήσεων. Θεωρία είναι μια υπόθεση ή ένα σύνολο υποθέσεων, καλά δοκιμασμένων και τεκμηριωμένων. Δεδομένο είναι μια θεωρία επιβεβαιωμένη σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι εύλογο να γίνει ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΑΠΟΔΕΚΤΟ.

Προσοχή στην προηγούμενη φράση: «προσωρινά αποδεκτό». Στην επιστήμη, τα πάντα είναι προσωρινά αποδεκτά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως, ακριβώς επειδή κάθε δεδομένο είναι προσωρινά αποδεκτό, μπορεί κανείς να αναιρέσει μια θεωρία και να προβάλει κάποια άλλη. Πως μπορεί να γίνει αυτό; Κατ΄ αρχάς, η επιστήμη επιβάλει πως, κάθε επιστήμονας πρέπει να παραθέτει ΟΛΑ τα στοιχεία και τα δεδομένα του βάση των οποίων προβάλει μια θεωρία. Έτσι δίνει στους άλλους επιστήμονες την δυνατότητα να ελέγχουν την αξιοπιστία των στοιχείων και των πειραμάτων του. Αν μπορέσω αύριο το πρωί να εκτελέσω ένα πείραμα με το οποίο καταρίπτεται η θεωρία της γενικής σχετικότητας, τότε δεν έχω παρά να δημοσιεύσω τα στοιχεία του πειράματος μου. Αν άλλοι επιστήμονες καταφέρουν με βάση τα πειραματικά που δεδομένα να εκτελέσουν το πείραμα μου με τα ίδια αποτελέσματα, τότε αποχαιρετήστε την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Καταρρίφθηκε. Αυτή είναι η ιστορία της επιστήμης εδώ και αιώνες.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: η νέα θεωρία που θα αντικαταστήσει την παλιά, θα πρέπει να εξηγεί ΟΛΑ όσα εξηγούσε η παλιά, καθώς και αυτά που ΔΕΝ εξηγούσε η παλιά (ή έστω κάποια από αυτά). Διαφορετικά δεν έχει νόημα σαν καινούργια θεωρία…

Που ακριβώς κολλάει η παρά – επιστήμη; Στα απόλυτα όρια της επιστήμης. Σε πράγματα τα οποία είτε δεν εξηγούνται ακόμα στο σύνολο τους, είτε δεν εξηγούνται ακόμα επαρκώς. Σε πράγματα τα οποία δεν είναι ανεξήγητα, αλλά θέλουν ακόμα μελέτη. Τυπικό παράδειγμα η παραψυψολογία. Οι περισσότερες επιστήμες προσπαθούν να εξηγήσουν παρατηρούμενα φαινόμενα. Η παραψυχολογία προσπαθεί να εξηγήσει μη παρατηρούμενα φαινόμενα. Όλα τα «πειράματα» τα οποία έχει μέχρι σήμερα εφεύρει για να αποδείξει με πειραματικά δεδομένα την ύπαρξη τηλεπάθειας, ψυχικών δυνάμεων κλπ (όπως πχ το μηχάνημα ESP της Εταιρείας Έρευνας και Διαφωτισμού ή το πείραμα Ganzfeld), έχουν δεχτεί έντονη κριτική εξαιτίας των αμφιλεγόμενων τεχνικών που ακολουθούν και των ακόμα πιο αμφιλεγόμενων αποτελεσμάτων τους. Τα «πανεπιστήμια» και τα «ιδρύματα» που διδάσκουν αυτές τις «επιστήμες» κινούνται στα όρια της επιστημονικής κοινότητας και της νομιμότητας, και τα έργα τα οποία προωθούν τις ιδέες τους χρησιμοποιούν το ένα το άλλο ως αναφορικά στοιχεία. Η περίφημη Εταιρεία Έρευνας και Διαφωτισμού (A.R.E) είναι τυπικό παράδειγμα. Κάντε αν θέλετε μια έρευνα στο διαδίκτυο να δείτε τι παίζει, και με τι θέματα ασχολούνται. Ενδέχεται πάντως πολλά από αυτά τα πράγματα να αποδειχτούν σωστά, και πολλά από αυτά να αποδεχτούν λάθος. Αυτό όμως θα γίνει όταν θα υπάρξουν πραγματικά πειραματικά δεδομένα, επιβεβαιωμένα από ανεξάρτητους ερευνητές της καθεκιστέας επιστημονικής τάξης. Και μην βιαστείτε να πείτε πως η «καθεκιστέα επιστημονική τάξη» δεν θα δεχτεί ποτέ να αναιρέσει τις τωρινές τις απόψεις. Αυτό κάνει καθ΄ όλη την ιστορία της. Κάποτε η «καθεκιστέα τάξη» πίστευε πως ο αιθέρας ήταν αυτός που καιγόταν σε μια φωτιά. Όταν διατυπώθηκε η άποψη πως αυτό που καιγόταν ήταν το οξυγόνο, η «καθεκιστέα τάξη» στάθηκε δύσπιστη στην νέα ιδέα, αλλά όταν τα πειραματικά δεδομένα το απέδειξαν, και η αποδείξεις επιβεβαιώθηκαν από επιστήμονες της ίδιας αυτής «καθεκιστέας τάξης» δεν είχαν κανένα απολύτως πρόβλημα να στείλουν την παλιά θεωρία στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Φυσικά θα πρέπει να γνωρίζετε πως υπήρξαν στο παρελθόν και πάμπολλες επαναστατικές ιδέες και θεωρίες οι οποίες δεν άντεξαν στην αντιπαράθεση πειραματικών δεδομένων, και χάθηκαν τόσο άδοξα, όσο ένδοξα διατυμπανίστηκαν. Να είστε σίγουροι πως αρκετές από αυτές τις νέες «θεωρίες» θα έχουν το ίδιο τέλος κάποια στιγμή, αν και κάποιες από αυτές μπορεί να απιδεχτούν σωστές. Αλλά είπαμε ήδη τι απαιτείται για να γίνει κάτι τέτοιο…

Τέλος, υπάρχει και η ψευδοεπιστήμη. Εδώ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Η ψευδοεπιστήμη αναιρεί ΟΛΕΣ τις αρχές στις οποίες βασίζεται η επιστήμη, και ακολουθεί τον εξής δρόμο: Αρχικά διατυπώνει μια θεωρία. Στην συνέχεια, αναζητεί στοιχεία και δεδομένα τα οποία επιβεβαιώνουν την θεωρία. Όσα της κάνουν, τα κρατά. Όσα δεν της κάνουν, είτε τα αγνοεί τελείως, είτε τα αλλοιώνει. Όταν καλείται να αποδείξει την θεωρία της, επικεντρώνει την προσπάθεια της ΟΧΙ ΣΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ, αλλα επιχειρεί να διαβάλει τους αντιπάλους της, είτε στην θεωρία τους, είτε προσωπικά. Τυπικό παράδειγμα ψευδοεπιστήμης είναι ο Δημιουργισμός, ο οποίος υποστηρίζει πως κόσμος δημιουργήθηκε ΟΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ περιγράφει η Γέννεση. Ο Δημιουργισμός ερμηνεύει την Γέννεση κυριολεκτικά κατά γράμμα. Δεν δέχεται σε καμία περίπτωση άλλες ερμηνείες, ή έστω την ύπαρξη αλληγοριών. Θεωρεί την αλήθεια της Γένεσης ως απόλυτη. Στην επιστήμη δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες, όλα τελούν υπο αναίρεση. Για τον Δημιουργισμό, η γη έχει ηλικία μερικών χιλιάδων ετών. Άνθρωποι και δεινόσαυροι συνυπήρχαν. Η φυσική Επιλογή και η Εξέλιξη των Ειδών είναι απλές θεωρίες, και είναι λανθασμένες. Όταν οι Δημιουργιστές καλούνται να αποδείξουν τα λεγόμενα τους, αντί να παραθέσουν τα επιστημονικά τους δεδομένα (δεν έχουν τέτοια βέβαια), απορρίπτουν τα δεδομένα των άλλων επιστημών λέγοντας πως δεν συμφωνούν με αυτά που γράφει η Γένεση η οποία είναι ο Λόγος του Θεού, αρά είναι λάθος. Επίσης καταφέρονται συνεχώς εναντίον του Δαρβίνου και της Θεωρίας του, και φυσικά επιτήθονται άμεσα κατά των επιστημόνων που υποστηρίζουν την Φυσική Επιλογή αποκαλώντας τους Αθεους και πολλά ακόμα κοσμητικά επιθετα. Άλλα παραδείγματα ψευδοεπιστημών είναι η Θεωρία της Άρνησης του Ολοκαυτόματος (αυτοί υποστηρίζουν πως το ολοκαύτωμα των Εβραίων στην Γερμανία κατά τον Β παγκόσμιο πόλεμο δεν έγινε ποτέ, και πως όλη αυτή η ιστορία ήταν μια μεγάλη σκευωρία/ συνομωσία των Εβραίων για να αποσπάσουν πολεμικές αποζημιώσεις από την Γερμανία και να στήσουν το κράτος του Ισραήλ), Η θεωρία της ύπαρξης της Ατλαντίδος (μαντέψτε τι λένε αυτοί), η θεωρία των εξωγήινων που δημιούργησαν όλους τους μεγάλους πολιτισμούς της αρχαιότητας και έχτισαν τις πυραμίδες, η θεωρία του Τριγώνου των Βερμούδων, η θεωρία της συνομοσίας του UFO που έπεσε στο Roswell, κλπ κλπ. Αν κάνετε μάλιστα τον κόπο να ασχοληθείτε με τα ζητήματα αυτά, θα δείτε πως είναι οι ιδιοι άνθρωποι που αναπαράγουν αυτές τις ψευδοεπιστήμες. Ο Charles Berlitz για παράδειγμα, έγινε γνωστός με τα ψευδοεπιστημονικά βιβλία του για την Ατλαντίδα, για το Τρίγωνο των Βερμούδων και για το UFO του Roswell. Οι εξωγήινοι που έχτισαν τις πυραμίδες είναι το φόρτε του Erich von Daniken ο οποίος έβγαλε το βιβλίο «Τα άρματα των Θεών» (Chariots of the Gods) το 1970, και λίγο μετά ένα ντοκυμαντέρ με αυτό το θέμα. Μέχρι σήμερα έχει αποδειχτεί πως όλα τα στοιχεία που παρουσίαζε ήταν ψεύτικα ή αλλοιωμένα, κάτι που ομολόγησε και ο ίδιος αρκετά αργότερα, δικαιολογώντας την πράξη του λέγοντας πως: «θέλατε στοιχεία για να πιστέψετε αυτά που έλεγα, οπότε ο σκοπός μου ήταν καλός (!!!)». Αυτό βέβαια δεν πειράζει τους οπαδούς των θεωριών του, που και σήμερα ακόμα διαβάζουν και βλέπουν το έργο του, και το θεωρούν απόλυτα σοβαρό και αληθηνό! Την μεγάλη τριάδα των Ψευδοιστορικών ψευτοεπιστημόνων συμπληρώνουν ο Immanuel Velikovsky ( ο οποίος υποστήριζε πως η Αφροδίτη δεν ήταν ξεχωριστός πλανήτης αλλά αποσπάστηκε κάποια στιγμή από τον Δία, έκανε μερικές περιστροφές στο ηλιακό σύστημα τρισίμισι χιλιάδες χρόνια πριν και ήρθε και έκαστε εκεί που είναι τώρα. Πίστευε πως ΟΛΟΙ οι μύθοι των Αρχαίων Πολιτισμών είναι ΑΠΟΛΥΤΑ αληθινοί, και φυσικά τεκμηρίωνε τις απόψεις του στο έργο του «Κόσμοι σε Σύγκρουση» παραθέτοντας επιλεκτικά τα στοιχεία που τον βόλευαν. Τα υπόλοιπα ήταν σαν να μην υπήρχαν. Σε αυτόν ανήκει η ιστορική φράση: «Αν καμιά φορά τα ιστορικά δεδομένα δεν συμπίπτουν με τους φυσικούς νόμους, θα πρέπει να θυμόμαστε πως οι φυσικοί νόμοι δεν είναι παρά ένα κομμάτι της εμπειρίας και των πειραμάτων μας, γι΄ αυτό και οι νόμοι θα πρέπει να συμμορφώνονται με την ιστορία, και όχι η ιστορία με τους νόμους».), και ο Zecharia Sitchin (ο οποίος υποστήριζε πως είναι ο μοναδικός άνθρωπος ο οποίος μπορούσε να διαβάσει τις πήλινες ταμπλέτες των αρχαίων Σουμερίων, οι οποίες έλεγαν πως 450.000 χρόνια πριν ήρθαν στην Γη εξωγήινοι και δημιούργησαν τους Ανθρώπους, με γενετικά πειράματα σε θηλυκούς πιθήκους. Τα κύρια έργα του είναι τα «Ο δωδέκατος πλανήτης» και «Ο Κοσμικός κώδικας». Αγαπημένο του χόμπι ήταν να υποστηρίζει τα λεγόμενα του παραφράζοντας και μεταφράζοντας κατά βούληση την Βίβλο, ώστε να υποστηρίζονται οι «αποδείξεις» του από τα γραπτά των Σουμερίων και των Ακκαδαίων. Οι ιδέες του έχουν ενστερνιστεί πλήρως από τους Ραελιανιούς, την παράξενη αυτή παραθρησκευτική/ ψευτοθρησκευτική ομάδα που υποστηρίζει οικονομικά την Clonaid, την εταιρία που έχει ανακοινώσει 5-6 φορές πως έχει δημιουργήσει τον πρώτο κλώνο ανθρώπου. Οι ραελιανοί έχουν και μια σελίδα στο Internet, στην οποία παραθέτουν τα «στοιχεία» τους, τα οποία αποδεικνύουν την αλήθεια που πρεσβεύει ο Ραέλ, ο ιδρυτής τους. Η αλήθεια αυτή λείι πως καταγόμαστε πράγματι από εξωγήινους (του το αποκάλυψαν οι ίδιοι του Ραέλ κάποιο απόγευμα σε ένα λόφο όπως λέει ο ίδιος). Τα στοιχεία που παραθέτουν φυσικά οι ραελιανοι για την υπέρτατη αλήθεια τους, δεν είναι βέβαια άλλα από τα γραπτά των Velikovsky, Von Daniken και Sitchin…). Ελπίζω να καταλάβατε το νόημα…