Το ψαχτήρι του κακομοίρη...

Παρασκευή 13 Αυγούστου 2004

Προσωπική εμπειρία και πειραματική επαλήθευση...

Η πειραματική επαλήθευση στον επιστημονικό τρόπο σκέψης, έχει ως σκοπό να μας απαλλάξει από την ανάγκη της προσωπικής εμπειρίας. Όταν σε κάποιο υπό μελέτη ζήτημα εισέρχεται η έννοια της προσωπικής εμπειρίας, χάνεται αυτομάτως η έννοια της αντικειμένικότητας, και μπαίνει από την πίσω πόρτα η έννοια της αυθεντικότητας. Αν εγώ πω πως η γάτα μου πετάει (και ενδόμυχα πιστεύω πως υπάρχουν και δαίμονες οι οποίοι αρέσκονται στο να κάνουν τις γάτες να πετάνε) και φέρω ως απόδειξη την προσωπική μου μαρτυρία και την μαρτυρία των φίλων μου που είχαν παρόμοιες εμπειρίες, θα με πίστευε κανείς; Το γεγονός ότι εγώ και ενδεχομένως οι φίλοι μου είμαστε τίμιοι, αξιόπιστοι και σοβαροί, δεν έχει καμία μα καμία απολύτως σχέση με το αν η γάτα μου πετάει τελικά ή όχι. Η επιστήμη με βάση τα εμπειρικά της δεδομένα αποφαίνεται πως οι γάτες δεν πετάνε. Αν το μόνο στοιχείο που στηρίζει αυτή την υπόθεση είναι η προσωπική μου μαρτυρία, τότε πολύ φοβάμαι πως η επιστήμη θα εξακολουθεί να έχει την ίδια άποψη, προς λύπη μου βέβαια. Εγώ βέβαια μπορεί πράγματι να είδα την γάτα μου να πετά, αλλά τελικά αυτό το γεγονός λέει κάτι για την γάτα μου ή για εμένα; Τελικά πιστεύω πως η γάτα μου μπορεί να πετάξει, με την βοήθεια δαιμονίων ή όχι; Αν πραγματικά το πιστεύω, τότε σίγουρα θα δω την γάτα μου να πετάει. Αν πιστεύω πολύ, μπορεί να δω και τον δαίμονα που την κρατά στα χέρια του. Σκεφτείτε όμως και το εξής: οι επιστήμονες καταφέρνουν να στήσουν ένα πείραμα με το οποίο συλλαμβάνουν τον δαίμονα την στιγμή που κάνει την γάτα μου μπούμερανγκ. Πρόκειται σαφώς για απόδειξη. Τα δεδομένα ανατρέπονται, και η επιστήμη πια αναζητεί νέους νόμους οι οποίοι να εξηγούν και την ύπαρξη δαιμόνων που αρέσκονται στο να κάνουν γάτες να πετούν. Δεν θα ήταν αυτή μια ευχάριστη προοπτική; Φυσικά και θα ήταν. Αλλά δυστηχώς, η επιστήμη δεν επαληθεύει ούτε την ύπαρξη των δαιμόνων, ούτε τις πτητικές ικανότητες της γάτας. Αποτελεί λοιπόν η εμπειρία ικανό στοιχείο για να γίνει δεκτή μια θέση; αυτή η ερώτηση αποτελεί διαμάχη των φιλοσοφικών σχολών εδώ και αιώνες. Για εμένα, η προσωπική εμπειρία αποτελεί συνθήκη αναγκαία αλλά όχι ικανή για να δεχτώ μια θέση. Για άλλους πάλι, τουλάχιστον σε θέματα που άπτονται της θρησκείας, εκτός από αναγκαία είναι και ικανή. Η κοινωνία μας σήμερα κλίνει περισσότερο προς την δική μου θεώρηση, τουλάχιστον όσον αφορά τα περισσότερα ζητήματα (και κατ΄ απόλυτο σχεδόν τρόπο όσον αφορά τον σύγχρονο νομικό πολιτισμό των δυτικών κοινωνιών). Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως ήταν πάντα έτσι, ούτε πως θα είναι πάντα έτσι. Η κατάσταση αυτή δεν διαφοροποιείται μόνο από χρόνο σε χρόνο, αλλά και από τόσο σε τόπο. Ένα πράγμα όμως που οφείλει να παραδεχτεί κανείς, είναι πως η ασάφεια που επικρατεί στα διάφορα ζητήματα στα οποία εισέρχεται η προσωπική, βιωματική μαρτυρία, δημιουργεί γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια ψευτοθρησκειών, ψευτοεπιστημών, τσαρλατανισμών και κομπογιανιτισμών. Όταν λοιπόν δέχεται κανείς τέτοιο καταιγισμό από ψεύδη και απάτες, γίνεται ιδιαίτερα δύσκολο να ξεχωρίσει την αλήθεια από το ψέμα. Και το μόνο εργαλείο που έχει στην διάθεση σου, είναι τελικά η επιστήμη...

Δεν υπάρχουν σχόλια: